EEN ONTMOETING MET OUDE VRIENDEN
Het MTVP Museum Domburg opent het jaar 2019 met enkele oude bekenden. Gerda Rutters (Geertruidenberg, 1946) en Ollo Feenstra Echt, 1959) namen deel aan de groepstentoonstelling Trekvogel Artists and Survivors, die in het voorjaar van 2003 plaatsvond in het MTVP Museum. Een herinnering aan deze tentoonstelling is te vinden in het cafégedeelte van het museum, het monumentale hoofd van een Zeeuwse vrouw uit 2002, uitgevoerd door Gerda in aluminiumcement. De sculpturen van Gerda Rutters zijn geïnspireerd door de klassieke Griekse en Romeinse beeldhouwkunst, maar ook door het Vlaams expressionisme. Sommige van zijn verbazingwekkende schilderijen drukken ook een monumentale benadering uit, en de reeks landschappen en luchten tonen zijn affiniteit en liefde voor het land Zeeland, waar hij sinds 1954 woont.
DE LENTE TENTOONSTELLING 2019
VERKLARING VAN FRANCISCA VAN VLOTEN
Dames en heren,
In 2003 presenteerden we de tentoonstelling Trekvogel Artists and Leftovers, met 13 kunstenaars uit Nederland en België. beeldhouwers en schilders. Onder de beeldhouwers bevonden zich Gerda Rutters en Ollo Feenstra.
Het doet mij genoegen te kunnen melden dat de voorjaarsexpositie van dit jaar in het teken staat van het monumentale werk van Gerda Rutters en dat de fantasierijke sculpturen van Ollo Feenstra tot begin november een plek in de museumtuin krijgen.
Ollo volgde zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Eeklo, België. Ze woont al 30 jaar op Walcheren; De invloed van het Zeeuwse landschap komt regelmatig terug in zijn werk. De hoofdthema's omvatten ook de beweging van mens en dier. In de tuin zie je daarvan indrukwekkende voorbeelden.
Gerda Rutters, dames en heren, manifesteert zich de laatste decennia niet alleen als beeldhouwer, maar ook als schilder.
Zowel de klassieke beeldhouwkunst – Grieks en Romeins – als het Vlaams expressionisme vormen een inspiratiebron voor zijn sculpturen. Maar ook in zijn schilderijen komt een monumentale aanpak naar voren, bijvoorbeeld in enkele bijzondere portretten en een serie luchten en landschappen die je direct in de kamer kunt zien, waaruit een grote verbondenheid met het Land van Walcheren blijkt. in zijn abstracte composities speelt de verdeling van het vlak de belangrijkste rol, het zoeken naar balans.
In een ritmisch vormenspel lijkt Gerda als beeldhouwer en schilder op zoek naar de essentie van het materiaal. Dit verlangen naar een diep begrip van textuur komt ook tot uiting in zijn constructies - objecten gemaakt van eerlijke materialen die vaak de gedachte erachter weerspiegelen in een stapel van dat materiaal.
En zo heb ik geprobeerd deze tentoonstelling samen te stellen, als een compositie die recht zou doen aan de verschillende aspecten van kunstenaar Gerda en haar traject.
Gerda Rutters woont sinds 1954 op Walcheren. Haar opleiding kreeg ze van beeldhouwer Peter de Jong aan het Zeeuws Instituut voor Kunstzinnige Vorming in Middelburg en van haar collega Rudi Roojackers aan de Vrije Academie in Den Haag. Daarna volgde ze cursussen in Rotterdam en Tilburg.
Niet alleen zijn Ollo Feenstra en Gerda Rutters voor de tweede keer in het museum aanwezig; Ook Elsbeth Etty, die vandaag de tentoonstelling opent, is voor de tweede keer aanwezig.
Eerst in 2009 met de tentoonstelling Um Terno Silêncio e um Som Forte, met de vrouwen die een eeuw geleden op de Domburgse tentoonstellingen exposeerden, nu is het weer een tentoonstelling van sterke vrouwen - en de tuin telt twee sterke vrouwen - die wordt ook altijd geopend door een sterke vrouw.
Centraal in de voorjaarstentoonstelling staat Gerda's sculptuur Paar im Zug, gebaseerd op het gelijknamige gedicht van Willem Wilmink. In januari van dit jaar verscheen Willem Wilminks biografie van Elsbeth Etty, "The Man is Still a Boy".
Dat was de reden, dames en heren, om Elsbeth uit te nodigen om deze tentoonstelling te openen.
Ik wens je een hele fijne middag. Hartelijk dank.
Francisca van Frotas
INLEIDING DOOR ELSBETH ETTY
Beste deelnemers,
Wat een eer dat ik als biograaf van de dichter Willem Wilmink de overzichtstentoonstelling van Gerda Rutters mag openen, met als hoofdstuk de sculptuur "Koppel op de trein", geïnspireerd op Wilminks gelijknamige gedicht.
Precies een jaar geleden, toen ik bezig was met het afronden van mijn biografie Op de man zit een andere jongen, achtervolgd door mijn redacteur, kreeg ik een mail van Gerda over deze foto en het contact dat ze daarover had met Wilmink. Dat was een beetje eng voor mij. Ik had vijf jaar aan mijn biografie gewerkt, alle archieven doorzocht, tientallen mensen geïnterviewd, en nu merk ik dat ik op het laatste moment iets belangrijks heb gemist.
Wilmink had de gewoonte binnenkomende brieven meteen te beantwoorden en ze vervolgens weg te gooien. De brief van Gerda Rutters aan hem dd 17 maart 2001 ontbrak daarom op zijn eigendom, dat ik doorzocht.
Gelukkig heeft Gerda een kopie bewaard van haar brief met foto's van het geluidsontwerp, waarin ze "Beste meneer Wilmink" om toestemming vraagt om het gegoten bronzen beeld ooit in combinatie met haar gedicht te mogen tonen.
Hij antwoordde meteen dat hij deze toestemming met heel zijn hart had gegeven.
"Er is de laatste tijd veel gebeurd op mijn werk", schreef hij. "Presentaties, optredens in steen en brons en glas, opname in bloemlezingen, grafschriften en preken... Ik kan me alleen maar verheugen."
Willem Wilmink was toen net twee jaar oud. Hij stierf in 2003 op 66-jarige leeftijd in zijn geboorteplaats Enschede, waar hij in 1991 was teruggekeerd na bijna veertig ongelukkige jaren in Amsterdam en Zeist.
"Koppel op trein", schreef hij kort voor zijn terugkeer in Enschede. Hij droeg het op aan Wobke, zijn vrouw en muze, die hem liet terugkeren naar het paradijs van zijn jeugd. In het gedicht gebruikte hij een treinrit samen als metafoor voor het huwelijk. De verteller zit tegenover zijn 'geliefde' in een coupé, 'zij rijdt vooruit, ik rijd achteruit'.
En dan gaat het zo:
We zien dezelfde dingen, maar ik heel langzaam en zij heel snel. Ze kijkt naar de toekomst
Ik zie wat er is gebeurd.
Dit is de burgerlijke staat:
De vrouw ziet wat er gaat gebeuren, terwijl de man die hiernaast woont alleen ziet wat zijn slechterik al heeft.
Van nieuw begin tot nieuw begin rijdt ze de verre toekomst in,
en ik rijd vanuit het verleden.
En beide in hetzelfde venster.
In haar brief aan Wilmink schreef Gerda Rutters dat ze getroffen was door de sfeer en de eenvoud van dit gedicht. En ze voegde eraan toe:
Met taal kun je jezelf subtieler uitdrukken; als beeldhouwer heb je te maken met vragen als “hoe is de ruimte? Kun je het van alle kanten zien?" De indeling van onderwerpen is correct, &c.
In mijn ontwerp zitten een man en een vrouw naast elkaar. Ze is een beetje naar voren. Hij kijkt haar aan, zij kijkt vooruit. Hij vertrouwt op wat ze waarneemt.
Het is een mooie en precieze interpretatie, die – zoals mijn biografie laat zien – overeenkomt met de werkelijkheid. Wilmink vertrouwde Wobke 100% om hem op cruciale momenten in zijn leven van de ondergang te redden.
Tot mijn teleurstelling heb ik noch Gerda's foto, noch haar correspondentie met Wilmink in mijn biografie kunnen opnemen.
De voorlopige versie was al bij de uitgever toen ik haar e-mail ontving. En het stond alleen afkortingen toe in plaats van achtervoegsels.
Ik ben des te blijer dat ik dit hier mag betreden, in dit geweldige museum, dat keer op keer op verrassende wijze laat zien hoe kunstenaars uit verschillende disciplines elkaar inspireren en beïnvloeden.
In mijn eerdere biografie, die van Henriette Roland Holst, beschreef ik hoe een schilderij van Jan Toorop leidde tot haar eerste gepubliceerde gedicht en hoe haar poëzie omgekeerd belangrijke beeldend kunstenaars en architecten inspireerde.
Toen ik online keek naar het prachtige ontwerp van Cees Dam voor het nieuwe Marie Tak van Poortvliet Museum in de Domburgse duinen, moest ik meteen denken aan Berlage, die een pantheon van de mensheid ontwierp geïnspireerd op de verzen van Henriette Roland Holst.
Dit fantastische project is nooit gerealiseerd - behalve in de vorm van een gezamenlijke publicatie met tekeningen van Berlage en teksten van Roland Holst. Ik hoop natuurlijk van harte dat het pantheon van Cees Dam, ontworpen voor de unieke collectie van dit museum, er komt.
Het indrukwekkende boek 'Drie bijzondere collecties in beeld' van conservator Francisca van Vloten laat duidelijk de urgentie van uitbreiding van het museum zien.
"Van een nieuw begin naar een nieuw begin / Ze rijdt de verre toekomst in", schreef Willem Wilmink in het gedicht dat Gerda Rutters inspireerde tot het beeld dat we nu gaan zien. Laat het een motto zijn voor de provincie Zeeland, de gemeente Veere en alle andere instellingen en personen van wie een nieuw begin en een mooie toekomst voor het fantastische Museum Domburg afhankelijk zijn.
Provincies en Gemeenten Ik daag u uit om Wilmink op zijn woord te geloven. Kortom: neem snel en positief de beslissing om dit geliefde museum te herbouwen dat Domburg in de nabije toekomst nationaal en internationaal bekend zal maken.
Ik verklaar de tentoonstelling “Gerda Rutters – Beelden en schilderijen” voor geopend.
Elisabeth Ety